Con người – thể cộng sinh giữa nhiều loài

Như Darwin đã đề cập trong cuốn “Nguồn gốc các loài” rằng: Quá trình chọn lọc tự nhiên tác động lên các loài bằng việc quyết định sự thành công trong tồn tại và sinh sản của các cá thể tương ứng. Chúng ta có xu hướng cho rằng các thực thể mà chọn lọc tự nhiên tác động là “một sinh vật”, tuy nhiên theo các phát hiện gần đây trong nhiều lĩnh vực như sinh lý học, xã hội học, sinh vật học, di truyền học sinh thái, miễn dịch học…chỉ ra rằng với một cơ thể người thì có ít hơn 10% là các tế bào đặc trưng của người, 90% còn lại là các tế bào giống tế bào vi khuẩn. Điều này dẫn tới sự tái định nghĩa về cá thể sinh học và khái niệm “con người” có thể được hiểu như là một siêu cá thể với sự tồn tại khác nhau của nhiều loài – là một thực thể cộng sinh giữa nhiều loài.

Bằng việc nhấn mạnh sự liên quan giữa con người với hệ vi sinh vật tồn tại trên cơ thể người, tác giả cho thấy rằng “con người” thực ra không chỉ là một cá thể như chúng ta vẫn thường nghĩ. Bởi vì các vị trí khác nhau của cơ thể con người có sự hiện diện của hàng triệu tế bào vi khuẩn – gọi là hệ vi sinh vật sống trong cơ thể người (human microbiome) – tương tác với nhau cũng như với các tế bào của con người. Và hệ vi khuẩn này có sự khác biệt về đa dạng loài và tỷ lệ theo môi trường sống cụ thể của cơ thể và hoàn thành các chức năng khác nhau. Cụ thể, các microbiome ruột mà chủ yếu là các Bacteroidetes và Firmicutes tham gia vào quá trình lên men cho phép vi khuẩn sống trong môi trường yếm khí. Chúng sản xuất acid béo chuỗi ngắn qua việc chuyển đổi của các loại đường, hoạt động trao đổi chất của chúng cũng tăng lượng acid amin không thể thiếu (là lysine) và góp phần vào sự phân hủy của xenobiotics như benzoate – một thực phẩm bổ sung phổ biến liên quan đến sinh tổng hợp vitamin B9 và B12. Do đó, các hệ vi khuẩn sinh sống trong ruột của con người là một thành phần thiết yếu của hệ tiêu hóa con người và giữ vai trò cũng quan trọng như chức năng tim hay thận cho sự sống.

Đó chính là sự kết hợp cộng sinh tích hợp để tiếp tục tồn tại và sinh sản (cả cho vi khuẩn và cơ thể người) qua áp lực của chọn lọc tự nhiên. Trên thực tế, khi một nhóm các thực thể có được mức độ tổ chức cao, nó có thể trở thành dạng phù hợp và được công nhận như một đơn vị riêng lẻ. Ở đây, tác giả khẳng định rằng các chức năng được thực hiện bởi sự kết hợp của các nhóm thực thể là kết quả của sự hợp tác giữa các thực thể khác nhau và chúng có chung một số phận tiến hóa. Sự hợp tác này đôi khi là giữa các thành viên của một loài (ví dụ, ong) hoặc giữa các thành viên của loài khác nhau. Và con người với hệ vi sinh của họ là một điển hình, như nhà thơ Walt Whitman đã khéo léo chỉ ra trong Song of Myself rằng:  “tôi đang lớn, tôi bao gồm vô số”.

Mỹ Ngân, Thanh Tú và Đình Tuấn (chuyển ngữ)

Y Sa (biên tập)

Nguồn hình: AMNH

Bài báo gốc: 

1. Hutter, T., Gimbert, C., Bouchard, F., & Lapointe, F. J. (2015). Being human is a gut feeling. Microbiome, 3(1), 1.

Xin mời Quý Độc Giả bỏ ra 2-5 phút để làm một khảo sát mức độ hài lòng về bài viết của IBSG tại đây. IBSG chân thành cảm ơn Quý Độc Giả.