Lần thứ hai phát hiện gene kháng colistin tại Mỹ

Trong khi các nhà khoa học đang lo lắng sau sự xuất hiện của chủng E.coli mang gen mcr-1 có khả năng kháng kháng sinh colistin từ một phụ nữ tại Pennsylvania-Mỹ thì ngày 11/7 trên tạp chí Antimicrobial Agents and Chemotherapy đã công bố việc phát hiện một ca bệnh thứ 2 có sự xuất hiện của chủng vi khuẩn trên mẫu bệnh phẩm từ 1 bệnh nhân từ New York, Mỹ (2015).

Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả phối hợp với chương trình giám sát sự kháng khuẩn SENTRY, để tiến hành kiểm tra, và đã tìm được 13,526 chủng Escherichia coli và 7.480 chủng Klebsiella pneumonia  từ các ca nhiễm trùng ở các bệnh viện thuộc các khu vực châu Á Thái Bình Dương, Mỹ La Tinh, châu Âu, Bắc Mỹ trong năm 2015. Nhóm tác giả đã phát hiện 390 chủng tương ứng 1,9% chủng được cho là kháng với kháng sinh colistin và 19 chủng  từ 10 nước tại các khu vực trên có kết quả dương tính với gen mrc-1. Trong đó, có 1 mẫu được thu từ 1 bệnh nhân tại New York, Mỹ vào năm 2015

Trong 19 chủng này có nguồn gốc từ 10 nước đại diện cho các khu vực nêu trên. Và đã xuất hiện 1 chủng E.coli thu được từ 1 bệnh nhân từ New York, Mỹ (2015) đã dương tính với gen mrc-1.

Colistin là loại kháng sinh được cho phép lưu hành vào những năm 1950 để điều trị các bệnh nhiễm trùng cấp và mãn gây ra bởi các tác nhân vi khuẩn gram âm như: E.coli, Acinetobactor baumanni, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumonia và Enterobacter do các chủng này rất khó điều trị và có khả năng kháng nhiều loại kháng sinh khác. Tuy nhiên, vào những năm 1970 thì colistin bị dừng lưu hành do khả năng gây độc cho thận. Nhưng do sự xuất hiện ngày càng nhiều các chủng vi khuẩn kháng thuốc mà việc điều trị bằng colistin đã được dùng trở lại để chữa trị các ca bệnh nhiễm trùng nặng do các vi khuẩn đa kháng thuốc Gram âm gây ra.

Khác với ca nhiễm E.coli dương tính với gen mcr-1 tại Penssylvania có khả năng đa kháng trước đó, trong phát hiện này, chủng E.coli trên vẫn nhạy cảm với các loại kháng sinh thường dùng như carbapenem và β-lactam, do đó tiến sĩ Mariana Castanheira cho rằng các chủng trên đều không khó khăn để điều trị trong thời điểm hiện tại vì có thể dùng các kháng sinh thường để tiêu diệt chúng.

Tuy nhiên, mối quan tâm lớn nhất của nhóm nghiên cứu lúc này là liệu các chủng mang gen mcr-1 mà nhóm nghiên cứu thu nhận được có lây lan gen mcr-1 bằng plasmid hay không?

Plasmid là một yếu tố di truyền di động (mobile genetic elements) tồn tại độc lập với các nhiễm sắc thể vi khuẩn và có khả năng tự tái bản. Plasmid chứa các gen kháng kháng sinh, các gen giúp kháng lại các kim loại độc như thủy ngân, cadimi và bạc cho phép vi khuẩn có khả năng đối phó với các điều kiện cụ thể, ví dụ như giúp vi khuẩn sống sót và tăng trưởng trong môi trường chứa kháng sinh. Đặc biệt hơn, plasmid chứa gen kháng kháng sinh có thể truyền từ loài vi khuẩn này sang loài vi khuẩn khác giúp nó có được khả năng kháng kháng sinh của loài kia, tạo ra các chủng vi khuẩn đa kháng thuốc.

Hiện tượng phát tán gen mcr-1 bằng plasmid đã được phát hiện tại Trung Quốc (2015) từ các mẫu thức ăn cho người và động vật. Tuy nhiên, khác với cái nhìn bi quan của nhiều người, việc xuất hiện gen mcr-1 không thật sự là một thảm họa. Vì gen mcr-1 chỉ cho vi khuẩn kháng lại colistin, một trong nhiều loại kháng sinh thuộc “lựa chọn cuối cùng” trong việc điều trị nhiễm trùng. Sự lan tràn gen mcr-1 giữa các vi khuẩn do plasmid mới làm các nhà khoa học lo lắng, như trong trường hợp vi khuẩn có khả năng kháng carbapenem, nhạy cảm với colistin nhưng được nhận plasmid có chứa gen mcr-1 từ loài vi khuẩn khác thì vi khuẩn này sẽ có thêm khả năng kháng lại được cả 2 loại kháng sinh trên, từ đó xuất hiện nhiều chủng kháng đa thuốc như trong trường hợp bệnh nhân tại Pennsylvania, gây khó khăn trong việc điều trị hoặc không có phương thức điều trị ở hiện tại

Trước tình hình trên, những nghiên cứu và các chương trình dự phòng sự phát tán của gen mcr-1 đang được tiến hành khẩn trương.

Thanh Tú, Anh Phụng (chuyển ngữ và tổng hợp)

 Y Sa (biên tập)

Tài liệu tham khảo

1. Bennett, P M. “Plasmid Encoded Antibiotic Resistance: Acquisition and Transfer of Antibiotic Resistance Genes in Bacteria.” British Journal of Pharmacology 153.Suppl 1 (2008): S347–S357. PMC. Web. 1 Aug. 2016.
2. Castanheira, Mariana, et al. “Detection of mcr-1 among Escherichia coli clinical isolates collected worldwide as part of the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program during 2014-2015.” Antimicrobial Agents and Chemotherapy (2016): AAC-01267.
3. Reardon, S. “Spread of antibiotic-resistance gene does not spell bacterial apocalypse — yet”. Nature (2015). doi:10.1038/nature.2015.19037
4. http://cid.oxfordjournals.org/content/40/9/1333.full

Xin mời Quý Độc Giả bỏ ra 2-5 phút để làm một khảo sát mức độ hài lòng về bài viết của IBSG tại đây. IBSG chân thành cảm ơn Quý Độc Giả.