Microsoft Excel đã gây ra lỗi lớn trong di truyền học như thế nào?

Gần đây, hàng loạt các lỗi đã được tìm thấy trong các báo cáo khoa học thuộc lĩnh vực di truyền học; trong đó, các nhà nghiên cứu đã đổ lỗi cho phần mềm Excel của tập đoàn nổi tiếng Microsoft. Họ đã liên lạc trực tiếp đến Microsoft và thông báo về việc phần mềm Excel đã tự động chuyển các kí hiệu của gen thành dạng ngày tháng.

Theo BBC News, các nhà di truyền học cho rằng Excel đã tự động chuyển những tên viết tắt của một gen thành dạng ngày tháng. Ví dụ, một gen đã được nghiên cứu trước đây là Septin 2 có kí hiệu SEPT2 đã được chuyển thành “September 2” (ngày 2 tháng 9) và gen MARCH1 được chuyển thành “1-Mar” (ngày 1 tháng 3) trong Excel. Tuy nhiên, Microsoft, hãng phát hành phiên bản đầu tiên của Excel năm 1985, cho biết các gen bị các lỗi như trên có thể được khắc phục nếu người dùng thực hiện thay đổi trong phần cài đặt ứng dụng.

“Excel có thể hiển thị dữ liệu và văn bản theo nhiều cách khác nhau. Tính năng thiết lập mặc định (Default Setting) là một công cụ phổ biến khi làm việc với Excel trong hầu hết các tình huống hằng ngày. Excel cung cấp một loạt các tùy chọn, mà khách hàng có nhu cầu cụ thể có thể sử dụng để thay đổi cách thức dữ liệu của họ” – theo phát ngôn viên của tập đoàn.

Bản tin trên BBC cũng cho rằng vấn đề này đã được chú ý đến cách đây hơn một thập kỷ, nhưng vẫn phổ biến trong suốt thời gian qua. Mark Ziemann, Yotam Eren và Assam El-OstaEmai, thuộc viện Tim mạch và tiểu đường Baker IDI tại Úc đã nghiên cứu 35.175 bảng Excel liên quan đến 3.597 bài báo khoa học được công bố từ năm 2005 đến năm 2015 và phát hiện các sai sót trong “987 tập tin bổ sung của 704 bài báo khoa học đã được xuất bản”.

“Trong số các tạp chí chọn lọc, có đến 19,6% bài báo được xuất bản với các tập tin Excel bị ảnh hưởng bởi lỗi chuyển đổi tên gen”. Các lỗi tự động chuyển đổi tên gen trong các tập tin Excel được giới khoa học phát hiện lần đầu vào năm 2004. Kể từ đó các lỗi này đã gia tăng với tốc độ hàng năm là 15% trong vòng năm năm qua. Tương tự, một số phần mềm cũng có những vấn đề như Excel là LibreOffice Calc và Apache OpenOffice Calc. Tuy nhiên, các lỗi hệ thống này đã không có mặt trong Google Sheets, (theo mspoweruser.com).

Trong khi đó, Ewan Birney, giám đốc Viện Tin sinh học châu Âu đã không đổ lỗi cho Excel và cho rằng việc các nhà nghiên cứu đang hơi phụ thuộc vào bảng tính Excel cho các thử nghiệm lâm sàng. Trang mạng Theregister.co.uk cũng tường thuật theo Birney là phần mềm Excel chỉ nên được dùng trong “phân tích khoa học nhẹ (lightweight scientific analysis)”.

Assam El-Osta, một trong ba tác giả của bài báo nói rằng các lỗi này đã được tìm thấy trên các dữ liệu bổ sung của các nghiên cứu học thuật. Ông cũng cho rằng, các dữ liệu bổ sung là những thông tin hỗ trợ quan trọng, phong phú, và nói thêm rằng giải quyết các lỗi này rất tốn thời gian.

Lê Minh Tiến Đoàn: lược dịch
Nhóm Molecular Cell Biology:  biên tập

Bài báo:

1. Microsoft Excel blamed for gene study errors. BBC Technology News. 25 August 2016

Xin mời Quý Độc Giả bỏ ra 2-5 phút để làm một khảo sát mức độ hài lòng về bài viết của IBSG tại đây. IBSG chân thành cảm ơn Quý Độc Giả.