Giải đáp một số thắc mắc về con người

TẠI SAO CHÚNG TA ĐỎ MẶT KHI NGƯỢNG ?

Con người có vẻ như là loài động vật duy nhất thể hiện sự ngượng ngùng, theo Charles Darwin miêu tả sự đỏ mặt là “Biểu cảm đặc biệt nhất trong các biểu cảm”. Đỏ mặt thường xuất hiện khi ta đang cố nói dối, điều này có vẻ như là bất lợi. Tuy nhiên, một nghiên cứu vào năm 2009 bởi các nhà tâm lý học Hà Lan chỉ ra rằng, chúng ta có nhiều khả năng cho người khác thêm cơ hội thứ hai nếu họ đỏ mặt khi họ phản bội chúng ta.Khả năng đỏ mặt đóng vai trò như một tín hiệu cho thấy ta nhạy cảm với các chuẩn mực xã hội mà ta vừa phá vỡ. Mặt khác, những bệnh nhân bị rối loạn nhân cách không hề đỏ mặt.

ĐIỂM DANH 10 CHỨNG SỢ HÃI (PHOBIA) CỦA CON NGƯỜI

(Theo thống kê từ Anh Quốc)

1. Sợ nhện (Arachnophobia)33% dân số

1. Sợ rắn (Ophidiophobia) 33% dân số

3. Sợ sấm chớp (Astraphobia) 15% dân số

4. Sợ vật nhọn (Trypanophobia) thường gặp là sợ kim tiêm 10 % dân số

4. Sợ không gian hẹp/đóng (Claustrophobia)10%

6. Sợ nha sĩ (Odontophobia) 9%

7. Sợ bay (Aviophobia) 7%

8. Sợ độ cao (Acrophobia) 5%

9. Sợ chó (Cynophobia) 3%

10. Sợ đám đông (Agoraphobia) 2%

MỘT CƠ QUAN TRONG CƠ THỂ CÓ THỂ ĐƯỢC GHÉP NHIỀU LẦN HAY KHÔNG?

Câu trả lời là có. Đôi khi, vài bệnh nhân sau khi được ghép tim hoặc gan vẫn sẽ chết trong một vài tuần và một số rất ít trường hợp, cơ quan đã được ghép vẫn còn tốt đủ để ghép lại một lần nữa cho bệnh nhân mới. Vào năm 2012, một người đàn ông 27 tuổi từ Mỹ được ghép một trái thận nhưng nó đã được lấy ra sau hai tuần do anh ta đang mắc một bệnh có thể phá hủy quả thận vừa được ghép. Bác sĩ đã lấy nó ra và ghép lại cho người đàn ông 67 tuổi, còn người đàn ông ban đầu tiếp tục được điều trị bằng chạy thận nhân tạo.

PHỤ NỮ CÓ THỰC SỰ LÀM ĐƯỢC NHIỀU CÔNG VIỆC MỘT LÚC?

Có thể, nhưng não không thể kiểm soát được hai việc phức tạp cùng một lúc, thực tế là nhiều công việc cùng lúc thường được chuyển đổi qua đổi lại từng việc. Đây là cách làm không hiệu quả vì não phải vừa quyết định khi nào thì cần đổi và nhớ mỗi công việc.

Trong nhiều bài kiểm tra tại phòng thí nghiệm cho thấy phụ nữ và nam giới thực hiện tốt như nhau khi làm nhiều công việc cùng lúc. Ở một nghiên cứu thực tế hơn, phụ nữ và nam giới đều chịu áp lực về thời gian phải giải quyết những vấn đề tính toán cơ bản, trả lời điện thoại và quyết định làm thế nào để tìm ra các vật đã mất trong một cánh đồng. Trong suốt quá trình nghiên cứu, phụ nữ cho thấy bình tĩnh và có tổ chức hơn so với nam giới. Nhưng ngay cả khi sự khác biệt này là thật thì chúng ta vẫn không biết nó có bị áp đặt bởi yếu tố sinh học hoặc văn hóa hay không.

VÌ SAO CÓ VÀI NGƯỜI LUÔN GIẬN DỮ?

Tức giận có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân y học như tăng hoạt động tuyến giáp, bệnh tim mạch, đái tháo đường và chứng sa sút trí tuệ. Người khỏe mạnh cũng có thể phát sinh giận dữ do không thể đương đầu với nỗi sợ, sự thất vọng, chán nản hay hổ thẹn. Chẳng hạn như một người muốn thống trị thế giới nhưng không thể, hoặc một người nhìn thấy sai lầm và đổ toàn bộ trách nhiệm đó lên người khác. Nguyên nhân sâu xa có thể do đã từng tổn thương trong quá khứ, thiếu thốn sự chăm sóc của gia đình dẫn đến thế hệ người con không được trang bị tốt những hiểu biết và khả năng đối diện với những trạng thái đa dạng cảm xúc của con người. Mỗi cơn giận gây tổn hại lên người nổi giận nhiều hơn bất cứ ai khác. Không tồn tại cách khắc phục nào nhanh gọn, tuy nhiên chúng ta có thể bắt đầu bằng việc thừa nhận cơn giận của mình và hiểu được nguyên nhân gây bùng phát cơn giận càng sớm càng tốt.

TẠI SAO CHÚNG TA CÓ RĂNG KHÔN?

Tổ tiên loài người mà chúng ta tiến hóa thành ngày hôm nay đã sở hữu những bộ hàm dài hơn để phù hợp với hoạt động nhai thịt sống và các loại cây cỏ không qua nấu chín. Mọc thêm răng hàm là có thêm lợi thế, tuy nhiên để có đủ thời gian cần thiết cho bộ hàm phát triển, răng hàm này sẽ bắt đầu mọc khi đến tuổi trưởng thành. Ngày nay chúng ta không còn cần đến chiếc răng hàm trong cùng – chính là răng khôn và cũng không có đủ vị trí cho nó. Mặc dù vậy đến gặp nha sĩ là giải pháp nhanh chóng hơn hẳn so với việc chờ đợi sự can thiệp của tiến hóa.

KHỐI LƯỢNG DA TRUNG BÌNH MỘT NGƯỜI THAY DA TRONG CẢ CUỘC ĐỜI?

Theo một nghiên cứu đăng trên báo Khoa học và Công nghệ Môi trường, chúng ta bong ra khoảng 0.03-0.09 gram da mỗi giờ mỗi ngày. Con số nghe có vẻ không đáng kể, tuy nhiên trong suốt thời gian sống của một người, tổng cộng lượng da thay là 35kg tức khoảng một nửa trọng lượng cơ thể. Đa phần da bong ra ở dạng những mảnh rất nhỏ, góp phần gây bụi trong nhà. Cũng trong nghiên cứu trên đã phát hiện ra một điểm rất thú vị chính là thành phần dầu squalene trên lớp da do thay da này phản ứng với các tác nhân ozone có hại trong nhà ở, văn phòng hay cả trong máy bay, vì vậy có thể nói bụi da này làm cải thiện chất lượng không khí.

Phụ chú: ozone có hại hay có lợi?

Không khí ở rừng thông có một lượng nhỏ khí ozon nhờ quá trình oxy hóa nhựa thông, không khí ở bờ biển cũng có ozon do quá trình oxi hóa rong biển, vì thế không khí ở những nơi đó đều trong lành, ozone trong tự nhiên thường tạo ra do sấm chớp, tầng ozon giúp bảo vệ trái đất.

Không khí có chứa một lượng nhỏ khí ozon có tác dụng tốt đối với cơ thể con người nhưng nếu nồng độ ozon trong khí quyển vượt mức cho phép ( 1/1000 000) thì bắt đầu ảnh hưởng đến sức khỏe : gây cảm giác mệt mỏi, nhức đầu, nồng độ cao hơn sẽ gây sưng mắt, chảy máu cam, ảnh hưởng phổi,nếu ngộ độc lâu dài sẽ gây suy nhược cơ tim.

Những thiết bị có thể sản sinh ra ozone như: tivi, máy photocopy, động cơ xe ô tô, xe tải, máy xén cỏ, các thiết bị di động… do tạo điện áp cao, đánh lửa.

Có phải tim của một người chỉ có một tần số nhất định?

Đúng thế. Trung bình khoảng 80 nhịp/ phút, hầu hết tim chúng ta sẽ có ít hơn 4 tỉ nhịp đập trong cuộc đời mình. Nhưng bạn không chết vì mất nhịp tim mà trái lại bạn mất nhịp tim là do bạn chết.

Giữa những loài động vật có vú, tần số tim trong suốt đời sống của các loài thì khá hằng định. Như tim của chuột đập 400 lần/phút và chúng sống khoảng 4 năm, tương đương 840 triệu nhịp, trong khi 1 chú voi có tần số tim là 35 nhịp/phút  tương đương 35 năm, hay nói cách khác là 640 triệu nhịp đập trong đời của chú ta. Những số liệu này chỉ là tương đối, bởi những động vật có nhịp tim nhanh thì cũng nhỏ hơn và có nhiều nguy cơ bị ăn thịt và chết đói. Tuổi thọ của chúng đã cải thiện để bù trừ cho việc này bằng cách tái sinh sớm và thường xuyên- chúng “sinh trưởng nhanh, chết sớm”.

Cơ tim có khả năng tự sửa chữa cực chậm, vì vậy cuối đời mỗi trái tim đều sẽ bị suy nhưng nó chỉ bị suy sau một số lượng nhịp đập nhất định mà thôi!

Bằng cách nào bộ não có thể phân biệt được thức ăn và các mùi hôi?

Các phân tử trong không khí làm ly giải chất nhầy trong mũi và được các thụ thể khứu giác phát hiện sau đó chuyển tín hiệu lên não. Ở các loài linh trưởng, bao gồm cả con người, có 2 con đường dẫn truyền tín hiệu. Một con đường tới vỏ não khứu giác (ở thùy thái dương- diện 34 theo Brodman), con đường kia đi qua vùng hạ đồi, vùng có liên quan cảm xúc, sự kích hoạt và trí nhớ. Phần này có trách nhiệm giúp ta có nên tiếp nhận hay từ chối một mùi vị nào đó. Đó cũng có thể là lí do tại sao giữa mùi vị và trí nhớ lại có mối liên hệ chặt chẽ.

Mặc dù loài người thiếu sự nhạy cảm với các mùi vị, nhưng khứu giác vẫn rất quan trọng. Những đứa bé chỉ mới 1 ngày tuổi đã biết biểu hiện sự khó chịu khi ngửi thấy mùi cá hay trứng thối, trong khi những đứa trẻ có thể phân biệt giữa mùi của anh chị em ruột với những đứa trẻ khác cùng tuổi. Tương tự thế, một đứa trẻ có thể nhận ra mùi của mẹ nó và người mẹ có thể nhận ra con của mình.

Ngay cả mùi trái cây thoang thoảng đã có quá trình kích thích khứu giác phức tạp. Não có một hệ thống giúp phân biệt giữa mùi này và mùi kia hay đâu là mùi thức ăn, đâu là mùi hôi.

Bạn có biết?

Trong khi não chúng ta chỉ chiếm 2% tổng khối lượng của cơ thể nhưng nó lại sử dụng từ 20 – 25 % năng lượng của cơ thể.

Tại sao chúng ta hình thành trí nhớ hình ảnh khi đọc?

Đọc là một quá trình phức tạp và nhiều tiến triển lớp lang bắt đầu với sự phát hiện ra những chữ cái, nhận diện các từ và cụm từ, sau đó phân tích cấu trúc câu và ý nghĩa của nó.Các khu vực khác nhau của não bộ đều được cấu tạo để nhận các thông tin về quang cảnh, hành động và các nhân vật, mối liên hệ của chúng, cái mà chúng ta thực sự cảm nhận và biết được.

Và không chỉ bộ não hoạt động khi bạn đọc mà môi và lưỡi cũng di chuyển, các đốt xương cử động và những bó cơ căng lên để phản ứng với một câu chuyện hấp dẫn nào đó mà bạn đọc đến. Tất cả sẽ tạo nên một bức tranh trong đầu bạn. Tuy nhiên, thực tế là có lẽ não của chúng ta không chứa nhiều điều như vậy. Thật ra thì những nghiên cứu gần đây, cho rằng sự nhìn là một sự tương tác với thế giới hơn là định hình một bức tranh. Điều kì lạ là, những miêu tả được viết ra thì thường chứa nhiều chi tiết không cần thiết kết quả là làm giàu trí tưởng tượng của trí não ở những người đọc.

Đôi khi, một mô tả đơn giản cho phép bạn có thể tạo nên thế giới tưởng tượng của riêng bạn với nhiều biểu cảm, cảm xúc khác nhau.

Tại sao mắt trở nên khô?

Mắt bạn được bao phủ bởi một màng mỏng với chất dịch (thủy dịch) làm cho bề mặt quang học của mắt láng bóng. Dịch này được tiết ra bởi giác mạc và tuyến lệ nằm trong một góc ở mắt. Mắt khô hay còn có tên Keratoconjuctivitis sicca xảy ra khi bạn không tạo đủ nước mắt hoặc không chớp mắt đủ. Chớp mắt là rất quan trọng bởi vì nước mắt không thể tràn ra đủ một cách nhanh chóng để giữ kịp theo tỉ lệ bay hơi. Lái xe, đọc hoặc nhìn máy tính liên tục, tất cả những điều này làm giảm sự chớp máy. Sự tạo ra nước mắt sẽ giảm dần theo tuổi của chúng ta, nhưng cũng có thể giảm do bởi các tổn hại đến các thần kinh giác mạc từ các loại kính áp tròng hoặc do phẫu thuật mắt.

Vì sao giọng nói chúng ta lại khác nhau?

Giống như dụng cụ âm nhạc, giọng nói của chúng ta có nhiều điểm khác biệt, có thể nói một cách chung là khác nhau về dạng và độ cao. Độ dài của dây thanh âm, hình dạng của mũi và hình dạng của hầu họng đóng góp tạo nên sự khác biệt này. Thời điểm chính xác của sự co cơ ở miệng, lưỡi, thanh quản và cơ hoành là khác nhau thậm chí khi ta nói cùng một từ.  Khi chúng ta học nói, môi trường sống xung quanh ảnh hưởng đến các yếu tố tạo nên giọng nói của chúng ta.

Dấu vân tay có thay đổi được hay không?

Những đường nét vân trên ngón tay đã được cố định trước khi chúng ta sinh ra 3 tháng. Bạn có thể làm tổn thương ngón tay của bạn bằng vết cắt hoặc vết trầy, bằng axít nhưng dưới những tổn thương dạng này, da của bạn sẽ tái tạo trở lại sau 1 tháng. Khi bạn già đi, da trên ngón tay sẽ giảm đi sự đàn hồi và đường vân trở nên mỏng hơn. Nhưng điều này không làm thay đổi dấu vân tay của bạn, nó chỉ trở nên khó scan hoặc khó lấy dấu vân tay mà thôi.

Điều gì làm chúng ta dễ kích thích và gây rối khi say rượu?

Đó là do ảnh hưởng của rượu trên một phần của não. Vùng vỏ não trước trán rất quan trọng trong kiểm soát hành vi bốc đồng của cơ thể. Rượu tác động vào vùng này, dẫn đến chúng ta mất kiểm soát, dễ gây hành vi xấu và cảm thấy ít lo lắng về những hành vi này. Người khác hiểu sai về tâm tính và mục đích.

Giảm Serotonin (chất cân bằng cảm xúc) và tăng cao dopamine (chất liên quan đến sự hài lòng) cũng liên quan đến các hành vi bạo lực liên quan đến rượu. Nhưng không phải ai cũng bị ảnh hưởng theo cách này.

Giáo dục và yếu tố môi trường là những yếu tố quan trọng. Những bất hạnh tuổi thơ có thể làm giảm serotonin , uống rượu khi còn nhỏ tuổi có thể làm ảnh hưởng thùy não trước. Bên cạnh đó, những người chứng kiến hành vi bạo lực liên quan đến rượu lúc họ còn nhỏ tuổi dường như trở nên bạo lực hơn khi uống rượu.

Chuyện gì xảy ra khi bộ não của chúng ta học ngôn ngữ?

Khi bộ não của chúng ta học ngôn ngữ, những vùng não đặc biệt gia tăng kích thước và chức năng, gồm vùng Broca, nằm ở bán cầu não trái và liên quan đến chức năng hình thành ngôn ngữ. Khi trẻ em phát triển trong môi trường hai thứ tiếng, cả hai loại ngôn ngữ sẽ cùng phát triển ở một vùng. Song, khi người trưởng thành học ngôn ngữ thứ hai, một vùng riêng biệt sẽ phát triển gần vùng thứ nhất.

Một số người trưởng thành học nhanh hơn những người khác; và một nghiên cứu đã chỉ ra sự khác biệt của các vùng não: Ở những người học nhanh, hồi hải mã và vùng Broca chiếm phần lớn bộ não và ở những người học chậm hơn thì vùng vỏ não vận động chiếm phần lớn. Một vài kết quả phụ thuộc vào ngôn ngữ thứ nhất của người học. Ví dụ như, người Nhật bản xứ không thể phân biệt chữ ‘r’ và ‘l’ một cách dễ dàng khi học tiếng anh bởi, trong bộ não của họ, cả hai âm này kích hoạt cùng một vùng não. Tuy nhiên,ở người Anh bản xứ,hai âm này lại kích hoạt hai vùng não riêng biệt.

Tóm lại, học ngôn ngữ mới cải thiện chức năng của não bộ, giúp ghi nhớ tốt hơn, sáng tạo, linh hoạt hơn và thậm chí có thể kìm hãm bệnh sa sút trí tuệ.

BẠN CÓ BIẾT?

Trung bình chiều dài mạch máu mỗi cơ thể người được ước lượng khoảng hơn 95,000 km.

Có nên bổ sung nhiều vitamin không?

Hầu hết là đúng. Cơ thể thường sẽ điều chỉnh lượng vitamin A, D và E mà bạn hấp thu từ chế độ ăn lành mạnh. Nếu bạn bổ sung vitamin bằng viên nén, bạn đã vượt qua cơ chế điều hòa này và làm tăng lượng vitamin dự trữ trong gan, theo thời gian dần dần tích tụ lại. Nếu uống vitamin A hàng ngày với lượng khoảng 2,500mg trong 6 tháng có thể khiến bạn bị ngộ độc vitamin A mạn tính, với triệu chứng bao gồm nhìn mờ, rụng tóc và bong tróc da. Nhưng phải uống đến 37 viên dầu cá mỗi ngày, bạn mới đạt tới lượng đấy.

Bổ sung nhiều vitamin có thể gây hại cho cơ thể bạn, thậm chí khi uống với liều dưới ngưỡng. Loại vitamin khó để vượt ngưỡng nhất có lẽ là vitamin C. Lượng vitamin C khuyến cáo hàng ngày cho người trưởng thành là 65-90mg (khoảng chừng 1 trái cam) nhưng cơ thể bạn có thể dung nạp đến 2,000 mg một ngày mà không gây ra bất kì bệnh gì. Với liều rất cao (trên 2,000 mg) , vitamin C gây ra tiêu chảy, ợ nóng và sỏi thận.

KEM CHỐNG NẮNG BẢO VỆ BẠN NHƯ THẾ NÀO ?

Có 2 loại kem chống nắng

Kem chống nắng loại mờ đục: có hiệu quả như 1 lớp trang điểm, thành phần gồm các phân tử vô cơ titan dioxide trắng hoặc kẽm oxide được trộn vào dầu nặng (heavy oil). Các phân tử oxide này tạo thành một hàng rào mờ đục, làm các ánh sáng nhìn thấy được và tia cực tím bật ngược trở lại.

Kem chống nắng loại trong: chứa các thành phần là các chất hữu cơ, như phenylbenzimidazole sulfonic acid, bảo vệ ta khỏi tia cực tím loại B (UVB) nhưng cho ánh sáng nhìn thấy được đi qua. Nhiều loại kem kết hợp các thành phần hữu cơ và vô cơ để mang lại hiệu quả tốt nhất.

Nhóm thực hiện: IBSG Y học thường thức

Hương Quỳnh, Minh Dũng, Phan Duẫn, Yến An, Nhật Quỳnh, Trung Tín, Anh Tú, Minh Thư

(tổng hợp và biên dịch)

Nguồn hình: internet

Tài liệu tham khảo:

The Big Book of WHY,BBC Focus Magazine,UK PUBLISHING, 2016, page 9-15